|
Değerli Asım Hocam bu mektubu derste sorduğunuz bence de kıymetli bir
soruyla ilgili olarak yazmak istiyorum. Soru şu: Neden dolayı insanlar
muhafazakar (conservatist) ya da ilerlemeci (progresive) oluyorlar?
Benim yıllar önce uydurduğum ve pek çok konuya, sahaya veya olaya
uyguladığım bir teorim var: KÖK TEORİSİ. KÖK kelimesi her maddenin ilk
harflerinden meydana geliyor.
1. Kapsamayan sistem.
2. Öbürlerinin tutumları
3. Kanıksanmış çaresizlik.
Bu teori geyik anlatımıyla her şeyin kökünü oluşturuyor. Gelelim sizin
sorunuza uyarlanmış haline?
1. Kapsamayan sistem: Eğer bir kişi kendi içinde bulunduğu fiziksel ve
sosyal her türlü sistem kapsamında talepleri karşılanıyor, ihtiyaçları
gideriliyorsa o insan muhafazakar olur. Aksi durumda progresive olur. Belki
siyasi örneğime katılmayacaksınız ama ben yine de vermek isterim.
Cumhuriyetin ilk yıllarında CHP ilerici bir partiydi. Çünkü Osmanlı düzeni
kendilerinin şu veya bu şekildeki ihtiyaçlarını karşılamıyordu. Şu anda ise
CHP muhafazakar bir partidir. Çünkü, mevcut düzen onların ihtiyaçalrını
karşılıyor. Buna karşılık AK PARTİ progresive bir partidir. Çünkü bu
anlayışın ihtiyaçlarını mevcut düzen karşılamıyor. Ben eminim ki bundan ağı
yukarı 50 yıl sonra AK PARTİ CHP gibi olacak.Bu gelişmenin önünde durulur mu
bilemiyorum. İnkılapçılık ilkesi CHP'yi progresive yapamadı. Sizin Ege
bölgesindeki kişileri progresive görmenize katılıyorum. Hatta
Karadenizlilerin de progresive olduklarına katılıyorum. Ancak halk
oylamasındaki oy oranları bence bunu göstermiyor. Oyların başka saikleri
var. Oy renkleriyle progresive veya muhafazakarlık tanımlamak çok zor bir
iş.
2. Öbürlerinin tutumları: Eğer bir insan toplumsal bağlamda başkalarıyla
ilişkilerinde tatmin oluyor, kendini yi hissediyorsa o, muhafazakar olur.
Eğer dışlanıyor, negatif tutumlarla karşılaşıyorsa progresive oluyor. Hem bu
maddede, hem de bir önceki maddedeki durumlarda 3. madde unsurunu saklı
tutmak istiyorum. Eğer başkalarıyla ilişkilerde öbürlerinin tutumları sizi
dışlıyorsa siz arayışlara giriyorsunuz. Tek istisnası dışlanan kişinin
kendini kanıksanmış çaresizlik (learned helplessness) içinde hissedip
hissetmemesidir. Eğer bir kişi ilişkilerinde tatmin olmuyor ve kanıksanmış
çaresizlik içinde değilse progresive oluyor. Azınlıkların çoğunluklara göre
daha progresive olduğu düşünüyorum. Hem sistem içinde talepleri karşılanan,
hem de kanıksanmış çaresizlik içindeki bireyler azınlıklar içinde
muhafazakar olacaklardır.
3. Kanıksanmış çaresizlik: Eğer bir kişi kanıksanmış çaresizlik yaşıyorsa o
kişi progresive olmayacaktır. Ama aksi bir durumda elbetteki progresive
olacaktır.
Pekiyi KÖK ile bir insanın progresive olmasını sağlayabilir miyiz? Elbette.
1. Kapsamayan sistem: Sistemle oynayarak progresive yapma imkanı var.
Sistemi kurgulayarak bireyleri progresive yapabilirsiniz. İstanbul'un ulaşım
sistemi nispeten öyledir. Laleli'den Boğaziçi'ne gelmek için farklı
alternatifler oluşturabilirsiniz. Bunu günün farklı saatlerinde farklı
şekilde planlayabilirsiniz. Bu da alternatifli bir günlük yaşam demektir.
Şehirlerin hızlı değişimleri de buna fırsat veriyor. Ayrıca kurguladığınız
sistemler aracılığıyla toplumsal grupların veya bireylerin taleplerini
yükseltebilir ve yükselmiş taleplerin zoruyla gelişme meydana gelir.
Ülkemizde mesela ekonomik büyümeyle toplumsal taleplerin yükselme hızı eşit
değildir. Taleplerin artış hızı daha yüksektir. Bu da progresive özelliği
artıran bir durumdur.
2. Öbürleirnin tutumları: Özellikle mass media aracılığyla toplumsal
ilişkiler etkilenebiliyor. Toplumların bu şekilde de kendi içindeki
ilişkilerinde farklılaşma yaratılabilir.
3. Kanıksanmış çaresizlik: Bireylere yönelik eğitimlerle kanıksanmış
çaresizlikten kurtulup progresive bir hale gelebilirler. Muhafazakarlık
değerlerin muhafazası dışında üstü örtülü bir kanıksanmış çaresizlik
sayılabilir mi gibi kafamda bir soru taşıyorum.
Progresiv özelliğin, bireye şartlara hızlı adapte olup varlığını sürdürme
şansı verdiği gibi bir bir durumu kabul ediyoruz. O yüzden de kişilerin
progresive olup olmamasını değerlendirmiş oluyoruz.
|
