İşsizlik ülkemizin en önemli sorunlarının başında geliyor. Son yıllarda yapısal bir sorun olan işsizlikle mücadelede önemli adımlar atıldı. Buna rağmen, özürlüler hala çalışma hayatında yeterince yer almıyor.

Bazı çevrelerce özürlüler sadece bakıma muhtaç insan muamelesi görüyor, çalışarak topluma faydalı olabilecekleri gerçeği göz ardı ediliyor.

Ø      Yürürlükte olan İş Kanununa göre 50 ve daha üstünde işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde % 3 oranında özürlü çalıştırma zorunluluğu vardır.

Bu oranın uygulanmasında yaşanan bazı güçlüklere rağmen şimdiye kadar bir önlem alınmamıştır.  Özürlü temsilcilerinin de katıldığı Ulusal İstihdam Stratejisi hazırlık çalışmalarında pek çok işverenin istese dahi % 3 özürlü çalıştırma kotasına ulaşma imkânı bulamadığı tespit edilmiştir. Bazı sektörlerde özürlü çalıştırmak yerine belirlenen cezayı ödemek tercih edilmektedir. Yapılan incelemelerde de bu tür işyerlerinin işin niteliği veya teminde güçlük nedeniyle özürlü çalıştırmada zorlandıkları görülmüştür.

Amacımız çalışma hayatı gerçeklerini dikkate alarak özürlü istihdamını artırmaktır, özürlü çalıştıramayan işyerlerine ceza uygulamak değildir. Bu maksatla özürlülerin çalıştırılmasında hiçbir güvence değişikliği yapılmadan kolaylık sağlanmaktadır.

Ø      Türkiye Büyük Millet Meclisi gündeminde bulunan yeni Yasa Tasarısıyla özürlülerimizin daha çok çalışma hayatı içinde yer almaları sağlanacaktır.

ü      Yeni düzenlemede birden çok ilde işyeri bulunması nedeniyle özürlü çalıştırma yükümlülüğü dışında kalan işyerleri tek bir işyeri olarak kabul edilerek daha çok özürlümüzün istihdam edilebilmesi imkânı getirilmektedir. Oysaki mevcut uygulamada birçok ilde 50 kişinin altında istihdamda bulunan işyerleri tek il sınırları dikkate alındığından özürlü çalıştırma yükümlülüğü dışında kalmaktadır.

Ayrıca, işin niteliği veya teminde güçlük nedeniyle özürlü çalıştırmakta zorluk çeken işyerlerimiz kendi bünyesindeki başka bir işyerinde veya organize sanayi bölgelerinde kurulacak ortak işletmelerde özürlü çalıştıracaklardır. Uygulamada bu tür işletmeler özürlü çalıştırma zorunluluğu karşısında ceza ödemek durumunda kalmaktadırlar.

Ø      Üstelik yeni düzenlemeyle bu işyerlerinin tespitine Bakanlığımız, Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve Türkiye İş Kurumu’nun yanı sıra özürlülerimizi de temsil eden üst kuruluş temsilcisinin de katılımıyla kurulan bir komisyon karar verecektir.

Ø      Sonuç olarak bazı kişilerce ileri sürüldüğü gibi yeni düzenleme, özürlü çalıştırma yükümlülüğünü daraltmamakta aksine özürlülerimize yeni iş kapıları açmaktadır.

Ø      Düzenleme bu kadar açıkken bazı kişi ya da kuruluşların düzenlemenin aleyhinde propaganda yapmaları özürlülerin istismarı dışında hiçbir amacı taşımamaktadır. İlgili kanun tasarısındaki düzenleme aynen aşağıdaki gibi olup, özürlülerle ilgili söz sahibi olan birçok dernek ve kuruluş yeni düzenlemeye desteğini açıkça belirtmişlerdir.

ü      “Birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlerin, bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre hesaplanır.”

ü      “İşin niteliği veya teminde güçlük nedeniyle işyerinde  kısmen veya tamamen özürlü çalıştırma konusunda  güçlük yaşayan işverenler; doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli veya daha fazla ortaklığının olduğu holding bünyesi veya bağlı şirketler içinde veya aynı şirketler topluluğuna  bağlı başka bir işyerinde ve Organize Sanayi Bölgelerinde kurulacak ortak işletmelerde  çalıştırılmasını sağlamak suretiyle bu maddede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirebilirler. Hangi iş ve işyerlerinde  kısmen veya tamamen özürlü çalıştırılamayacağı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Başbakanlık Özürlüler İdaresi ve Türkiye İş Kurumu ile en çok özürlüğü temsil eden üst kuruluşun birer temsilcisinden oluşan bir komisyon tarafından karara bağlanır. Komisyonun çalışma usul ve esasları, ilgili kurum ve kuruluşların görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”

ü      “Yer altı ve su altı  işlerinde özürlü işçi çalıştırılamaz.”

ü      “Bu maddeye aykırılık hallerinde 101 nci madde uyarınca tahsil edilecek cezalar, özürlülerin ve eski hükümlülerin mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi işini kurmaları, özürlünün iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, özürlünün işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılır. Tahsil edilen cezaların kullanımına ilişkin hususlar, Türkiye İş Kurumunun koordinatörlüğünde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı  Çalışma Genel Müdürlüğü ile İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Özürlüler İdaresi Başkanlığı, dalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü, en çok işçi ve işvereni temsil eden üst kuruluşların  ve en çok özürlüyü temsil üst kuruluşun birer temsilcisinden oluşan komisyon tarafından karara bağlanır. Komisyonun çalışma usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”